27/2/15
Σχολικός εκφοβισμός (School bullying), ένας όρος τον οποίο χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε μία συμπεριφορά μεταξύ των παιδιών, η οποία γίνεται κατ’ επανάληψη, με χαρακτηριστικά βίας και επιθετικότητας. Αυτή η συμπεριφορά στοχεύει στη δημιουργία σωματικού και ψυχικού πόνου εντός και εκτός του σχολείου.
Στη σχολική κοινότητα συναντάμε κάποια παιδιά που έχουν το ρόλο του «ισχυρού» ενώ ένας μικρός αριθμός παιδιών έχει το ρόλο του «αδύναμου». Το «ισχυρό» παιδί προσπαθεί μέσα από την προκλητική και επιθετική συμπεριφορά του προς τους συμμαθητές του να επιβληθεί, να κυριαρχήσει και να εισπράξει κάποιο «όφελος», μία «θέση» και έναν «ρόλο» στην ομάδα των συνομηλίκων του. Το «αδύναμο» παιδί δυσκολεύεται να ορίσει τη θέση του στην ομάδα, να προστατεύσει τον εαυτό του και να εκφράσει τις ανάγκες του.
Το φαινόμενο του εκφοβισμού δεν αφορά μόνο τα παιδιά που αναπτύσσουν ή
δέχονται αυτή τη συμπεριφορά αλλά και όλη τη σχολική κοινότητα (καθηγητές, συμμαθητές) που παρακολουθεί άμεσα ή έμμεσα την ύπαρξη τέτοιων πράξεων και συμπεριφορών. Είναι ένα φαινόμενο κοινωνικό – ομαδικό.
Η επιθετικότητα, η οποία μπορεί να εκφραστεί από το ένα παιδί προς το
άλλο, έχει τη δυνατότητα, με τους κατάλληλους χειρισμούς από το
περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσεται, να μεταλλαχθεί σε μία θετική συμπεριφορά και δημιουργική στάση του παιδιού προς τον εαυτό του και τους άλλους (πρωτοβουλία, θάρρος γνώμης, έκφραση, αυτοεκτίμηση, αναγνώριση ικανοτήτων).
Πολλές φορές, τα παιδιά που εκφοβίζουν εκφράζουν την αγωνία τους, την ανασφάλειά τους και την έλλειψη προστατευτικού οικογενειακού περιβάλλοντος, με αρνητική συμπεριφορά και βία, «προκαλώντας» την προσοχή των συνομηλίκων και των καθηγητών.
Τα παιδιά που εκφοβίζονται δηλώνουν με τη συμπεριφορά τους τη δυσκολία τους να εκφραστούν και να ενταχθούν ομαλά στη σχολική κοινότητα, τη χαμηλή αυτοεκτίμηση και τη διαφορετικότητά τους.
Μορφές εκφοβισμού
- Σωματικός εκφοβισμός (τρικλοποδιές, γροθιές κλπ.)
- Λεκτικός εκφοβισμός (απειλές, ειρωνικά σχόλια κλπ.)
- Ψυχολογικός εκφοβισμός (απειλές, εκβιασμός κλπ.)
- Κοινωνικός εκφοβισμός (διαρροή φημών και κοινωνική αδιαφορία)
- Ηλεκτρονικός εκφοβισμός (απειλητικά ηλεκτρονικά μηνύματα)
- Ρατσιστικός εκφοβισμός (καταγωγή, διαφορετικότητα)
- Σεξουαλικός (χειρονομίες, υπονοούμενα, σχόλια κλπ.)
Οι γονείς του παιδιού που εκφοβίζεται είναι απαραίτητο να προσέχουν:
- εάν έχει διαφοροποιηθεί η συμπεριφορά του.
- εάν έχει απομονωθεί από τις παρέες του.
- εάν είναι περιορισμένες οι αναφορές του για το σχολείο (για φίλους, συμμαθητές, δασκάλους).
- εάν παρουσιάζει δυσκολίες στον ύπνο.
- εάν εκφράζει άρνηση για το σχολείο.
- εάν εμφανίζει σωματικούς πόνους ή άλλα σημάδια στο σώμα του.
- εάν εκδηλώνει έντονη ανασφάλεια και ανησυχία.
Οι γονείς του παιδιού που εκφοβίζει είναι απαραίτητο να προσέχουν:
- εάν έχει αλλάξει η συμπεριφορά του
- εάν επιδεικνύει αδιαφορία και άρνηση για τις σχολικές του υποχρεώσεις.
- εάν περνά πολλές ώρες από το χρόνο του στο διαδίκτυο.
- εάν απουσιάζει αδικαιολόγητα από το σχολείο.
- εάν έχει διαφοροποιηθεί η εμφάνισή του και ο λόγος του.
- εάν έχει περιορίσει τις εξωσχολικές του δραστηριότητες.
- εάν έχουν διαφοροποιηθεί οι παρέες του.
- εάν φέρνει διάφορα αντικείμενα στο σπίτι που δεν του ανήκουν (κινητά, χρήματα κλπ.).
- εάν υπάρχει ενημέρωση από το σχολείο ότι συμμετέχει σε παρέες με προκλητικές συμπεριφορές.
Τα παιδιά που εκφοβίζουν ή εκφοβίζονται, σε οποιαδήποτε ηλικία
κι αν βρίσκονται, είναι σκόπιμο:
- να αισθάνονται αγάπη και φροντίδα από τους γονείς.
- να δέχονται προστασία και ασφάλεια από το οικογενειακό περιβάλλον τους.
- να εισπράττουν αναγνώριση και αποδοχή στη σχολική κοινότητα που ανήκουν.
- να αισθάνονται τη σταθερότητα του περιβάλλοντος που ανήκουν.
- να έχουν τη δυνατότητα έκφρασης και δημιουργίας.
Για να εξαλειφθεί το φαινόμενο του
σχολικού εκφοβισμού και τα παιδιά να αναπτύξουν μία υγιή κοινωνική
συμπεριφορά είναι απαραίτητο να υπάρχει:
- σταθερή συνεργασία οικογένειας – σχολείου
- συνεχής επικοινωνία με τους καθηγητές
- άμεση αντιμετώπιση και παρέμβαση από τη σχολική κοινότητα
- συνεχής επαγρύπνηση των γονέων και των καθηγητών
- ενημέρωση των παιδιών για τον τρόπο που εκφράζονται
- ευαισθητοποίηση των παιδιών όταν γίνονται θεατές τέτοιων γεγονότων.
Διονυσία Μακρυνόρη
Ψυχολόγος
