Εξωσωματική : Τα 16 πράγματα που πρέπει να ξέρεις!1. Τι εννοούμε όταν λέμε «Εξωσωματική Γονιμοποίηση»;
Με τον όρο Εξωσωματική Γονιμοποίηση ουσιαστικά αναφερόμαστε σε μία μόνο από τις μεθόδους που μπορούν να βοηθήσουν ένα ζευγάρι με πρόβλημα υπογονιμότητας. Ο σωστός όρος είναι Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και καλύπτει ένα μεγάλο φάσμα «θεραπειών» όπως η σπερματέγχυση, η πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας, και φυσικά η εξωσωματική γονιμοποίηση. Με την τελευταία εννοούμε την γονιμοποίηση του ωαρίου από το σπερματοζωάριο σε ένα τεχνητό περιβάλλον και όχι μέσα στο σώμα της γυναίκας και συγκεκριμένα στη σάλπιγγα, όπως γίνεται από τη φύση.
2. Πότε ένα ζευγάρι πρέπει να καταφύγει στην βοήθεια ενός Γυναικολόγου ειδικού σε θέματα υπογονιμότητας;
Υπό φυσιολογικές συνθήκες ένα ζευγάρι που προσπαθεί συνειδητά να τεκνοποιήσει πρέπει να τα καταφέρει μέσα σε ένα διάστημα 12 με 18 μηνών. Τα ακριβή όρια διαφέρουν από χώρα σε χώρα και μάλιστα υπάρχει μια ελαφρά διχογνωμία θα έλεγε κανείς μεταξύ της Αμερικανικής και της Βρετανικής σχολής. Όταν βέβαια μιλάμε για συνειδητή προσπάθεια εννοούμε ότι και οι δύο σύντροφοι γνωρίζουν πόσο συχνά και κυρίως σε πιο σημείο το κύκλου της γυναίκας πρέπει να κάνουν έρωτα χωρίς προφυλάξεις.
3. Τι περιλαμβάνει ένας έλεγχος για τη γονιμότητα των δύο συντρόφων.
Κατ' αρχήν ο ιατρός παίρνει ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό και από τους δύο συντρόφους, τους οποίους επίσης καλό θα ήταν να εξετάσει και κλινικά. Απαραίτητα είναι επίσης για τη γυναίκα ένα υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων, ορμονικός έλεγχος και έλεγχος διαβατότητας των σαλπίγγων. Ανάλογα με το υπάρχον πρόβλημα και την κρίση του ο γυναικολόγος μπορεί να συστήσει τη διενέργεια λαπαροσκόπησης ή/και υστεροσκόπησης. Πρέπει επίσης οπωσδήποτε να ελεγχθεί η ποιότητα του σπέρματος του άνδρα.
4. Πώς ξεκινάει μια θεραπεία;
Αφού συλλεχθούν όλες οι απαραίτητες πληροφορίες και ο ειδικός καταλήξει στην αναγκαιότητα στης εξωσωματικής γονιμοποίησης καταστρώνεται το λεγόμενο πρωτόκολλο θεραπείας. Έτσι την προκαθορισμένη ημέρα του κύκλου ξεκινάει μια θεραπεία με μία ή και περισσότερες ορμόνες που αποσκοπεί στη διέγερση των ωοθηκών έτσι ώστε αυτές να αναπτύξουν πολλά ωοθυλάκια και όχι μονάχα ένα όπως συνήθως γίνεται σε ένα φυσιολογικό κύκλο. Με τις ίδιες ορμόνες προετοιμάζουμε και το ενδομήτριο να δεχθεί τα μελλοντικά έμβρυα.
5. Πώς γίνεται η παρακολούθηση της ασθενούς;
Μετά την πρώτη συνήθως εβδομάδα η ασθενής ?που βέβαια δεν ασθενεί- προσέρχεται κάθε δύο ημέρες για έναν υπερηχογραφικό έλεχγο του αριθμού και μεγέθους των ωοθυλακίων καθώς επίσης και του πάχους του ενδομητρίου. Συνήθως πραγματοποιείται και ορμονικός έλεγχος της ωοθηκικής ανταπόκρισης. Αν χρειαστεί γίνονται οι απαραίτητες αυξομειώσεις στη δόση των ορμονών.
6. Πότε είναι έτοιμες οι ωοθήκες;
Περιμένουμε τα ωοθυλάκια, τα οποία περιέχουν τα ωάρια να φτάσουν ένα κρίσιμο μέγεθος και αριθμό. Πάνω από αυτό θεωρούμε ότι τα ωάρια είναι ώριμα και έτοιμα για ωοληψία. Ταυτόχρονα σιγουρευόμαστε ότι και το ενδομήτριο έχει το κατάλληλο πάχος για την εμβρυομεταφορά. Στη συνέχεια χορηγούμε μία ορμόνη η οποία προκαλεί την τελική ωρίμανση των ωαρίων και την απελευθέρωσή τους στο υγρό των ωοθυλακίων.
7. Πότε γίνεται η ωοληψιία;
Η ωοληψία γίνεται περίπου 36 ώρες μετά την τελική ένεση, τη χοριακή γοναδοτροπίνη. Είναι σημαντικό να είναι η ασθενής εξαιρετικά συνεπής με την τήρηση του προγράμματος καθώς ένα λάθος 2 ή 3 ωρών μπορεί να προκαλέσει αυτόματη ρήξη των ωοθυλακίων, πράγμα που στις περισσότερες περιπτώσεις σημαίνει ότι το τελικό στάδιο της θεραπείας αποτυγχάνει.
8. Πώς γίνεται η ωοληψία;
Γίνεται υπό άσηπτες συνθήκες και με υπερηχογραφικό έλεγχο. Με τη χορήγηση κατάλληλων φαρμάκων η ασθενής περιέρχεται σε κατάσταση «μέθης» που προξενεί αναλγησία. Σε μερικά Κέντρα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής η ωοληψία γίνεται με γενική αναισθησία. Το υγρό από τα ωοθυλάκια αναρροφάται με μία βελόνα και παραδίδεται στον εμβρυολόγο, ο οποίος με μικροσκόπιο βρίσκει τα ωάρια.
9. Πώς γίνεται η γονιμοποίηση;
Ο σύζυγος παραδίδει την ίδια μέρα το σπέρμα στον εμβρυολόγο. Τα ωάρια και τα σπερματοζωάρια τοποθετούνται μέσα σε ειδικό θρεπτικό υλικό και κλείνονται μέσα σε ειδικούς επωαστήρες όπου αφήνονται για 24 ώρες. Την επόμενη ημέρα ελέγχεται ο αριθμός των εμβρύων. Άλλες 24 ώρες μετά ελέγχεται και η ποιότητα των εμβρύων.
10. Γονιμοποιούνται όλα τα ωάρια;
Τα ωάρια γονιμοποιούνται σε ένα ποσοστό γύρω στο 60-66%. Οποιοδήποτε νούμερο πλησιάζει ή και ξεπερνάει τον αριθμό αυτό είναι ικανοποιητικό. Βέβαια σημαντικό ρόλο παίζει η ποιότητα του σπέρματος και φυσικά των ωαρίων.
11. Πότε τοποθετούνται τα έμβρυα στη μήτρα; Η εβρυομεταφορά γίνεται συνήθως τη δεύτερη ή τρίτη ημέρα μετά την ωοληψία. Δεν απαιτεί νάρκωση και είναι γενικά μια απλή για την ασθενή διαδικασία. Παραμένει όμως η πιο λεπτή στιγμή τόσο για την ασθενή όσο και για τον ειδικό καθώς τα έμβρυα, αλλά και το ενδομήτριο, είναι πάρα πολύ ευαίσθητα. Μια μέθοδος που βρίσκει όλο και περισσότερους υποστηρικτές στην επιστημονική κοινότητα είναι αυτή της βλαστοκύστης όπου τα έμβρυα μεταφέρονται στη μήτρα κατά την 6η περίπου ημέρα μετά την ωοληψία.
12. Πόσα έμβρυα τοποθετούνται; Συνήθως τοποθετούνται 2-3 έμβρυα ή και λιγότερα αν η ποιότητά τους δεν είναι ικανοποιητική. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και πάντα με τη σύμφωνη γνώμη τόσο του ζευγαριού, όσο και του ιατρού μπορούν να μεταφερθούν περισσότερα έμβρυα. Γενικά ο αριθμός των εμβρύων που μεταφέρονται τείνει να μειωθεί γιατί αυξάνεται ο κίνδυνος της πολλαπλής κύησης.
13. Τι γίνεται με τα έμβρυα που περισσεύουν; Αν τα έμβρυα που περισσέψουν είναι πολύ καλής ποιότητας τότε μπορούν να καταψυχθούν και να χρησιμοποιηθούν από το ζευγάρι σε μια μελλοντική προσπάθεια η οποία βέβαια δεν περιλαμβάνει διέγερση ωοθηκών , ούτε και ωοληψία.
14. Πότε γίνεται το τεστ κύησης; 15 ημέρες μετά την εμβρυομεταφορά γίνεται ένα απλό τεστ κύησης. Μπορεί επίσης 2-3 ημέρες νωρίτερα να γίνει τεστ ορού αίματος αντί για ούρων. Αν το αποτέλεσμα είναι θετικό τότε πραγματοποιείται έλεγχος με υπερήχους σε 2 εβδομάδες για να επιβεβαιωθεί πως όλα βαίνουν καλώς.
15. Ποιο είναι το ποσοστό επιτυχίας; Αυτή είναι βέβαια και η πιο σημαντική ερώτηση για τα ζευγάρια. Τα ποσοστά επιτυχίας διαφέρουν από Κέντρο σε Κέντρο. Πολύ σημαντικοί παράγοντες είναι επίσης η ηλικία της γυναίκας, τα επίπεδα των ορμονών της και βέβαια το σπέρμα του συζύγου. Γενικά θα έλεγα πως τα ποσοστά κυμαίνονται σε ένα φάσμα μεταξύ 30-40% ή και λίγο παραπάνω για τις γυναίκες μέχρι 38 ετών.
16. Πόσο κοστίζει η θεραπεία; Αφήσατε άλλη μια σημαντική ερώτηση για το τέλος. Το κόστος και πάλι ποικίλει και είναι γύρω στα 1800-3000 ευρώ για μια θεραπεία, αλλά πρέπει να συνυπολογιστεί και η φαρμακευτική αγωγή που είναι αρκετά ακριβή. Οι απαιτήσεις τόσο σε εξοπλισμό, όσο και σε ανθρώπινο δυναμικό για αυτήν την ευαίσθητη θεραπεία είναι μεγάλες. Ευτυχώς τελευταία όλο και περισσότερα ταμεία ασφάλισης καλύπτουν ένα ποσοστό 75-100% από τα παραπάνω ποσά. Αυτό είναι σημαντικό καθώς οι ασφαλιστικοί φορείς αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα υποστήριξης του ζευγαριού με πρόβλημα υπογονιμότητας, ιδιαίτερα σε εποχές όπου η υπογεννητικότητα αποτελεί μια ορατή απειλή για την κοινωνία μας.
Από το Χάρη Χηνιάδη - Μαιευτήρα-Χειρουργό Γυναικολόγο
Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Μαιευτηρίου ΜΗΤΕΡΑ, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London. Ειδικευμένος στην Λαπαροσκοπική Χειρουργική και την Υπερηχογραφία. www.hiniadis.comΟ γυναικολόγος είναι κάτι παραπάνω από γιατρός για μια γυναίκα. Πρέπει να είναι ένας άνθρωπος που τον νιώθετε σα φίλο, που σας κάνει να νιώθετε άνετα και κυρίως που μπορείτε να τον εμπιστευτείτε. Παρόλα αυτά κάποιες φορές μπορεί να χρειάζεστε μια δεύτερη γνώμη, αλλά και μια πιο λεπτομερή εξήγηση. Ο γυναικολόγος μας είναι εδώ για να απαντήσει σε όλα σας τα ερωτήματα. Στείλτε μας τις απορίες σας στο erotiseis@tellawoman.gr.
